Sevu sevu en bezoek

Bula ! Hallo op zijn Fijiaans . Fiji bestaat uit twee grote eilanden gescheiden door het Bligh water. Jawel , die van de Bounty.
Vanua Levu in het Noorden en Zuid West ervan Viti Levu met daar omheen tientallen eilanden en eilandjes.
Aan de Oostzijde ligt een grote groep eilanden,de Lau groep, omgeven door allerlei atollen en riffen. Vanuit het Noord Westen komend moet je die passeren. Wij kiezen voor de veilige Namuku passage langs het Heemskercq rif. Overal kom je namen van Nederlandse ontdekkingsreizigers tegen.
Op maandag 15.27 uur UTC gaan we van het Westelijk naar het Oostelijk halfrond over de datumlijn heen. We raken een dag van ons leven kwijt! Het is plotseling dinsdag geworden!
In de ochtend lopen we Savusavu binnen en ankeren in het door de douane voorgeschreven gebied om in te klaren. We roepen de Copra Shed  Marina aan en zij regelen de autoriteiten.
Even later komen ze aanzetten in een bootje. Drie vriendelijke heren komen aan boord en schrijven alledrie dezelfde gegevens op op grote vellen met doordrukpapier want alles wordt in veelvoud opgeslagen. Ook wij krijgen allerlei verklaringen en toestemmingen toegeschoven. Ten slotte gaat de Health Officer door de boot voor de "fumification". Alle luiken dicht, iedereen naar buiten en vervolgens spuit de man drie bussen met gif leeg in het interieur. Even later komt hij kuchend en enigszins grauw naar buiten vanuit de dichte mist die de kajuit nu vult.
Na een kwartier zetten we alles open en laten de boel goed door luchten. Maandenlang zien we niet het kleinste vliegje in de boot. Effectief is het wel.
Savusavu is een rommelig plaatsje waar alles te krijgen is. Alle winkels zijn in handen van Indiers en zij overheersen ook in het straatbeeld. De Fijianen hebben echte Melanesische trekken en lijken niet op de Polynesiers. Ze wonen voornamelijk op het platteland. Het is een gespleten maatschappij en beide bevolkingsgroepen schijnen een moeizame relatie te hebben. De Fijianen hebben het land, de Indiers de business.
Omdat de  Engelsen weinig konden aanvangen met de voormalige kannibalen hebben ze de Indiers naar Fiji overgebracht om als arbeiders te werken op de suikerrietplantages. Ze wonen zeker al drie of vier generaties op de eilanden en hebben zich zo snel door hun grote gezinnen uitgebreid dat ze nu net in de meerderheid zijn. Ook politiek dreigden ze de touwtjes in handen te krijgen na een verkiezingsoverwinning maar dat werd verijdeld door Kolonel  Steve Rabuka die een militaire coupe pleegde in 1997. Tien jaar later herhaalde zich dat nog eens. De Kolonel had van God opdracht gekregen Fiji te redden van de Indiers schijnt hij gezegd te hebben!
Na de laatste verkiezingen is er nu voor het eerst een multi raciale coalitie regering gevormd.
De Fijianen hebben geen moeite met hun verleden als kannibaal. De touristen winkels hangen vol met allerlei hardhouten knotsen,bijlen en haken om elkaar de schedel in te slaan en nekken te breken. Het fraaie maar gemeen uitziende houtsnijwerk laat duidelijk zien dat erover is nagedacht.
Wij beperken ons tot de aanschaf van een oude cava kom die we kopen van een tandeloos baasje ergens langs de kant van de weg.
Cava is de grote hobby van alle Fijiaanse mannen. De wortels van de Yangona, een stoffig struikje, worden gestampt, met water vermengd en vervolgens een beetje gezeefd door een oud t-shirt of iets dergelijks. Er ontstaat een door kleiresten grauwe melkachtige vloeistof die cava wordt genoemd. In de enorme kom gevuld met grijze drab drijft dan een halve cocosdop rond. In een kring zitten de mannen om de kom en beurtelings slaan ze een dop achterover, klappen  wat in hun handen en staren gelukzallig voor zich uit. Soms worden ze eerst wat giechelig maar spoedig treedt een soort verdoving in waarna ze half bewusteloos in slaap dommelen. s,Morgens staan ze dan heel laat op en aan het eind van de middag beginnen ze opnieuw. Een buitengewoon nuttige hobby en tijdverdrijf want tijd heeft de Fijiaan in overvloed.
Alcohol heeft een totaal ander effect . Het roept de voormalige kannibaal in hen op .Grote kloppartijen zijn het gevolg. Het zijn medogenloze oersterke vechtersbazen die om die reden zeer gewaardeerde krachten zijn in het Nieuw Zeelandse rugby en het Australische Footy waarbij vrijwel alles geoorloofd is.
Begrijpelijkerwijs is alcohol verboden tijdens feestdagen en verkiezingen.
Iedere zeiler die voor het eerst in Fiji komt gaat langs Curly,een oude Nieuw Zeelander die daar al 40 jaar woont . Ook wij gaan met Frida,Erno,Mieke en Luc er naar toe. Op zijn woonboot vertelt hij ons van alles over Fiji o.a. hoe sevu sevu verloopt, de traditionele ontvangst ceremonie met het drinken van cava. Als je een afgelegen eilandje bezoekt wordt je namelijk geacht yangona te overhandigen aan de chief en cava met hem te drinken.
Voor 15 dollar kun je van Curly een lijst waypoints kopen waarmee je veilig door de riffen kunt navigeren en dat is nodig ook want het is een lastig gebied. Tijdens het varen laat ik meestal twee kaartsystemen tegelijk lopen en die verschillen aanzienlijk van elkaar. Met het blote oog zie je vaak dat ze alletwee niet kloppen!Er schijnt een Russich navigatie systeem te bestaan waarbij je google earth plaatjes kunt uploaden waarbij je de riffen goed kunt zien .Uitzoeken ,lijkt me zeer nuttig SAS schijnt het te heten. Voorlopig maar alleen bij goed zonlicht varen zodat de kleur van het water je waarschuwt voor ondiepten. Soms varen we met behulp van een waypoint van Curly dwars door een rif op de kaart maar in werkelijkheid is er dan een 20 meter diepe doorgang! Toch enigzins verontrustend dat kaarten zo onbetrouwbaar kunnen zijn.
We huren een auto en rijden Vanua Levu rond. Het Zuiden is mooi bebost, het Noorden bestaat voornamelijk uit stoffige suikerrietvelden. We denken een afkorting te vinden door bergachtig gebied maar verdwalen hopeloos. Een paar jongetjes die in een rivier spelen zeggen dat we beter terug kunnen gaan. Op de kaart kunnen ze niet aanwijzen waar we zitten of waar ze zelf wonen. Vraag maar aan mijn vader in het dorp. Ook daar geen flauw idee. Er is onmiddelijk allerlei gekrakeel,veel gelach en iedereen wijst een andere kant op.
Dus terug langs dezelfde weg. Zie je wel, ik had je toch gezegd dat je terug moest zegt het brutaalste ventje. Daarna wordt gevraagd om een mobiele telefoon, pennen, van alles wat. Een half zakje chips wordt met een grote smile aanvaard.
We vertrekken uit Savu Savu op 22/9/14 naar een groep eilandjes in de passage tussen de twee hoofdeilanden, het Bligh water. Captain Bligh werd hier achtervolgd door kano's met kannibalen nadat hij door de muiters van de Bounty in een sloep was gezet en op weg ging naar Timor. De uitgehongerde bemanning roeide als bezetenen en pas bij de Yasawas gaven de achtervolgers het op.
Via een nauwe rifdoorgang komen we bij Namena waar we ankeren. Het is een exclusief resorteiland met een stuk of negen bungalows op een heuvel. We mogen op het prachtige beboste eiland ronddwalen mits we uit de buurt van de bungalows blijven. Het verlaten zandstrand is schitterend en heeft een mooi rif.
De volgende dag gaan we naar het eiland Makogai dat tot 1969 een lepra colonie was. Van over de hele Pacific werden er patienten opgevangen.
We bieden een bosje yangona aan aan de chief, worden welkom geheten en krijgen een kleine rondleiding. Van het ziekenhuisje en de bijgebouwen is niet veel meer over. Een oude grijze betonnen muur met wat kleine rechthoekige gaten wordt als een architectonische bijzonderheid aangewezen. Het blijkt het restant te zijn van de bioscoop met de projectievenstertjes.
Achterin het duistere bos ligt op een helling een oud kerkhof. Verplegers en patienten, allen overleden aan lepra, liggen er door elkaar met scheefgezakte grafstenen en kruisen overwoekerd met mos boven hun rustplaats. Het ziet er luguber uit en kan zo als decor dienen voor een Stephen King movie.
Op het terrein bij de ankerplaats staan grote overdekte betonnen bakken waar zeewater doorheen geleid wordt. Er worden zeeschilpadjes opgekweekt. Aandoenlijk  onhandig peddelen  de zes centimeter grote beestjes in het rond. In een andere bak staan een paar reusachtige fondschelpen, een soort reuzen kokkels. Ze kunnen anderhalve meter breed worden. Rondom staan beginnnende schelpjes van een centimeter of tien die op de riffen worden uitgezet. Het is een herintroductie programma. Bemoedigend om te zien.
De volgende dag lopen we met Mieke en Luc, die ook zijn gearriveerd, door het bos naar de andere kant van het eiland. Op een grote open plek staat een schooltje. Er zijn twee klaslocalen met ieder zo'n twintig vrolijke kindertjes.
De trotse leraar komt naar buiten en leidt ons rond. Lokaal 1 groep 1t/m 4en lokaal 2  groep vijf t/m acht. Soms neemt hij de oudste kinderen mee naar Suva, de hoofdstad, zodat ze auto's en bussen kunnen zien en soms neemt hij ze mee naar het vliegveld. Een bevlogen man.
De 24e is Marian jarig en omdat er op Makogai verder niets is varen we naar Nonani Ika, een resorteiland vlak bij het vaste land van Vitu Levu. De verwachting is een feestelijke maaltijd te kunnen genieten maar als we na een korte wandeling bij het resort komen ziet het er uitgestorven uit. In het lege restaurant treffen we een vriendelijke medewerker. Nee, eten gaat niet dat moet de dag ervoor worden besteld op het vasteland maar ze wil wel een ommelet bakken.
Teleurgesteld keren we terug naar de boot en trekken een blik linzen met worst open. Een verjaardag om nooit te vergeten.
Via Lautoka varen we naar Port Denerau. Het is een prachtige marina met daar omheen allemaal grote hotels en vakantieparken. Op de kade zijn allerlei terrasjes en restaurants te kust en te keur. Het verjaardags diner vindt alsnog plaats!
Op 29/09 halen we oudste zoon Wiebe op van het vliegveld van Nadi. Hij moet even bijtanken na al zijn gezwoeg in Africa en de frustraties met de locale cacaoboeren.
Vanwege de korte afstanden is de Mamanuca en de Yasawa groep het meest geschikt .Het bestaat uit een lange sliert eilanden ten Westen van Viti Levu om met wiebe te verkennen.Het is een afwisseling van resort eilanden,onbewoonde eilanden en eilanden met primitieve dorpjes maar ze zijn allemaal even mooi . Een goed voorbeeld is Castaway Island waar de gelijknamige film met Tom Hanks werd opgenomen.
Zodra we vertrekken gaat de hengel uit want Wiebe wil graag vissen .Hij takelt oa een horsmakreel een baracuda en een rainbow runner op ,typische kustbewoners van wat ondieper water.De rainbow runner is bestemd voor de bbq op het strand van Waya maar daar moeten we eerst toestemming voor vragen van de chief.
Gewapend met een bosje Yangona gaan we aan land. Een vrouw begroet ons en voert ons door het primitieve dorpje naar een hut. De chief blijkt een tanige vrouw te zijn van ergens achter in de 70 . Met indringende ogen kijkt ze ons onderzoekend aan . De vrouw die ons gebracht heeft fungeert als een soort bemiddelaar. De traditie wil dat ze ons een beetje moet aanprijzen en vertellen waar we vandaan komen etc ,ondertussen vertaalt ze want Madam Chief verstaat geen Engels. Zij overhandigt ons bosje Yangona en we doen er een paar stukjes zeep bij . Het wordt aanvaard ,daarna worden we plechtig welkom geheten . We zijn nu lid van de dorpsgemeenschap en we mogen gaan en staan waar we willen . Als we in de problemen zouden komen zou het hele dorp ons  direct helpen en daarom is het ook nuttig dat je de sevusevu ceremonie naleeft.
Enkele vrouwen proberen wat souveniertjes te verkopen terwijl Marian ballonnetjes uitdeelt aan de vele kindertjes. We zien opvallend veel groene snotneuzen en pussende oogjes dus we houden een beetje afstand . Desondanks heb ik een week later ook ontstoken ogen en ondanks spoelen en locale antibiotica hou ik er twee maanden last van.
s,Avonds maken we een kampvuur op het strand en roosteren we de vis in folie . Hij smaakt prima.
We zeilen naar Drawaqa waar in een passage altijd Manta roggen te zien zijn. We zijn echter vrij laat in het seizoen en ondanks herhaalt snorkelen in de koraalrijke doorgang zien we ze niet. Een groep bultkop papagaai vissen van meer dan een meter lang maakt veel goed. Zeldzaam en heel schuw staat er in mijn boekje.
Na een bezoek aan de blue lagoon waar Brook Shields ooit uit de golven verrees, gaan we langzamerhand op de terugweg.
Bij een backpackers resort,die zijn er ook,krijgen we een maaltijd uit de Umu,de traditionele grondoven . Hete stenen zorgen voor de hitte en het geheel wordt toegedekt met palmbladeren en zand. Het smaakt maar matig.
Na een dag of tien zijn we weer terug in Denerau Marina.
Bij het afscheids diner zegt Wiebe : weet je wat ik nou het leukste vond ? Het zeilen met de boot. Terwijl hij er vroeger weinig van moest hebben.
We zetten hem de volgende dag af op het vliegveld. Dag Wiebe, het was heel leuk je aan boord te hebben en we hopen dat je gauw weer eens langs komt.
Wij gaan terug naar de boot om hem voor te bereiden op de lastige overtocht naar Nieuw Zeeland.